Ο σπουδαίος συνθέτης Γιάννης Μαρκόπουλος έφυγε από τη ζωή το Σάββατο (10/6), σε ηλικία 84 ετών, έπειτα από μάχη με τον καρκίνο. Μία απώλεια που αφήνει φτωχότερο τον ελληνικό πολιτισμό.
Μία από τις πιο μεγάλες του επιτυχίες ήταν το «Ζαβαρακατρανέμια», που γράφτηκε την εποχή της δικτατορίας. Το τραγούδι είχε γράψει ο ίδιος ο Γιάννης Μαρκόπουλος και ακούστηκε για πρώτη φορά στην ταινία, “Επιχείρησις Απόλλων” το 1968.
Και μπορεί οι στίχοι του «Ζαβαρακατρανέμια» να ήταν… ακαταλαβίστικοι, όμως, το τραγούδι έγινε μεγάλη επιτυχία, καθώς “ξεσήκωνε” τον κόσμο. Ακούγοντάς το, ένιωθες μια εσωτερική ανάταση, επαναστατική, που εκείνη την εποχή ο κόσμος το είχε ανάγκη.
Βέβαια, υπήρχε λόγος πίσω από την επιλογή των ακαταλαβίστικων στίχων, καθώς την εποχή της Χούντας υπήρχε η λογοκρισία και οι δημιουργοί δεν μπορούσαν να εκφράζονται ελεύθερα. Εξάλλου, πρόκειται για ένα κομμάτι με καθαρά αντιδικτατορικό σύνθημα το οποίο περάστηκε στο κοινό μέσω των ακατανόητων στίχων του.
Το “Ζάβαρα κάτρα νέμια” θα μπορούσε να μεταφραστεί ως “Λάβαρα μαύρα ανέμισαν”.
Στη συνέχεια, το “Ίλεως, Ίλεως” που ακούμε, σημαίνει “Έλεος, Έλεος”.
Ενώ το “Λάμα, Λάμα, Νάμα, Νάμε, Νέμια”, σημαίνει “Το μαχαίρι, το μαχαίρι, μάνα, μάνα ανέμισαν”…
Σε συνέντευξή του στον Λευτέρη Παπαδόπουλο, ο Γιάννης Μαρκόπουλος ανέφερε ότι χρησιμοποίησε τις λέξεις «ζάβαρα» αντί για λάβαρα, «κάτρα» αντί για μαύρα, «νέμια» αντί για ανέμισαν.
Στην συζήτηση που είχε με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, αποκάλυψε χαρακτηριστικά: «Όταν έγραψα το Ζαβαρακατρανέμια μέσα στη δεκαετία του ’60, γύρω στο ’66, είναι ένα από τα μέρη μίας μουσικής τελετής που λέγεται “Ιδού ο Νυμφίος έρχεται”, το οποίο διατηρώ ακόμη ανέκδοτο. Κι έμεινε αυτό το τραγούδι όπου περιέχει πάρα πολλές σημαντικές λέξεις που είναι καθαρά ελληνικές. Ας το εξηγήσω, για πρώτη φορά, γίνεται σε αυτήν την εκπομπή, δεν το χω ξαναπεί.
Το αλληλούια δεν είναι εβραϊκή λέξη, είναι η αλληλουχία κι έφυγε το Χ. Αλληλουχία, τόσο απλό. Το Ίλεως είναι το ίλεως, Ζάβαρα είναι -όπως καμιά φορά λέμε στην Κρήτη ‘’Μα το Ζα’’, το Δία. Είναι μία εικόνα, όχι ακριβώς του Δία, αλλά μία εικόνα μέσα από τη ζωή του. Το Ζήτα παίζει τεράστιο ρόλο και είναι μία λέξη πάρα πολύ και βαθιά και αρχαία που έχουν χρησιμοποιήσει πολλές φορές σε θέματα εμπόλεμης κατάστασης. Λάμα είναι η κόψη του μαχαιριού, το νάμα είναι βάπτισμα, νέμια η ησυχία, αλλά όλες αυτές οι λέξεις μαζί ήταν μία έντονη διαμαρτυρία. Και αυτό το θέμα είναι πάλι ποίηση, αλλά έχει μία έντονη διαμαρτυρία», εξήγησε.
