Η πρωτοφανής κίνηση του Βρετανού πρωθυπουργού, Ρίσι Σούνακ να ακυρώσει στο παραπέντε την προγραμματισμένη συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, με φόντο τα Γλυπτά του Παρθενώνα, έχει προκαλέσει σάλο. Και τόσο στη Βρετανία, όσο και στον υπόλοιπο κόσμο, τόσο η ακύρωση της συνάντησης, όσο και η υπόθεση της επιστροφής των Γλυπτών πίσω στην Ελλάδα, είναι πρώτο θέμα στον παγκόσμιο Τύπο.
Η Washinton Post, με αφορμή το επεισόδιο που προκλήθηκε, φιλοξενεί μια άγνωστη ιστορία πίσω από την κλοπή των Γλυπτών του Παρθενώνα από τον λόρδο Έλγιν και τον σημαντικό ρόλο που έπαιξε σε αυτό η σύζυγός του.
Στα βιβλία Ιστορίας, ο Τόμας Μπρους, ο 7ος λόρδος του Έλγιν, καταδικάζεται ως βάνδαλος ή επαινείται ως συντηρητής. Η σύζυγός του, η οποία είχε τα χρήματα της οικογένειας, λαμβάνει σημαντικά λιγότερη προσοχή. Αυτό είναι λάθος, σύμφωνα με το δημοσίευμα, καθώς η Μαίρη Νίσμπετ, κόμισσα του Έλγιν, είναι ένα πρόσωπο μεγάλης σημασίας.
Έφερε ένα εμβόλιο κατά της ευλογιάς στη Μέση Ανατολή, διαπραγματεύτηκε με τον Ναπολέοντα και βοήθησε τον σύζυγό της να κλέψει τα Γλυπτά, πριν τελικά συρθεί σε ένα από τα πιο σκανδαλώδη διαζύγια της εποχής της. Ο ρόλος της περιγράφεται λεπτομερώς στο βιβλίο “Mistress of the Elgin Marbles” της Σούζαν Νάιτζελ.
Η βιογράφος υποστηρίζει ότι ο πλούτος της Μαίρη βοήθησε τον σύζυγό της να πάρει τα Γλυπτά, αλλά το διαζύγιο τον ανάγκασε να τα πουλήσει στο Βρετανικό Μουσείο, το οποίο τα φυλάει εδώ και 200 χρόνια.
Ζωηρή, περιπετειώδης, κακομαθημένη κληρονόμος τεράστιων περιουσιών στη Σκωτία, η Μαίρη ήταν 21 ετών όταν παντρεύτηκε τον φιλόδοξο αλλά ήδη υπερχρεωμένο Τόμας Μπρους το 1799. Όλα ξεκίνησαν καλά. Αν και αντίθετοι χαρακτήρες και εκείνος 12 χρόνια μεγαλύτερός της, ο λόρδος και η λαίδη ερωτεύτηκαν.
Εκείνη τον αποκαλούσε Έγκι. Εκείνος την αποκαλούσε Πολ. Ο γάμος τους ήρθε λίγο μετά και το νεόνυμφο ζευγάρι έφυγε για την Κωνσταντινούπολη, όπου ο Έλγιν θα υπηρετούσε ως έκτακτος πρεσβευτής στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Ο ιστορικός Γουίλιαμ Κλερ, συγγραφέας του βιβλίου “Lord Elgin and the Marbles”, κρίνει τη Μαίρη ως «ένα μάλλον ανόητο κορίτσι», με βάση τις επιστολές της. Αλλά η αλληλογραφία και τα ημερολόγιά της, τον διαψεύδουν.
Το ζευγάρι έκανε μία χλιδάτη κι έντονα κοινωνική ζωή. Είχαν πάντα μαζί τους μία ομάδα από υπηρέτες, συμβούλους και γραμματείς, καθώς και τα δικά τους πιάνα. Διοργάνωσαν πολλά πάρτι και, όπως άρμοζε στον διπλωματικό τους ρόλο, έκαναν πλούσια δώρα στους Τούρκους, όπως χρυσά ρολόγια, αγγλικά πιστόλια κ.α.
Στις επιστολές της προς την οικογένειά της, η Μαίρη περιέγραφε το πώς παρελήφθησαν με χρυσές καρέκλες κατά την άφιξή τους στην Κωνσταντινούπολη και ύστερα παρατέθηκε, προς τιμήν τους, δείπνο 26 πιάτων. Έγραφε και για τη μέρα που τους οδήγησαν στα προσωπικά διαμερίσματα του σουλτάνου, τον οποίο εκείνη αποκαλούσε «το τέρας».
Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στην Ανατολή, ο λόρδος Έλγιν έστειλε ομάδες καλλιτεχνών στην Αθήνα, για να σχεδιάσουν, να μετρήσουν και να φτιάξουν καλούπια από ό,τι είχε απομείνει από τα κλασικά γλυπτά στην κορυφή της Ακρόπολης, ιδίως από τον Παρθενώνα.
Μέχρι να φτάσουν οι άνδρες του Έλγιν, ο Παρθενώνας είχε καταληφθεί, βεβηλωθεί και καεί. Με την πάροδο των αιώνων, είχε μετατραπεί από παγανιστικός ναός σε εκκλησία, στη συνέχεια σε τζαμί, στη συνέχεια σε στρατιωτική φρουρά και αποθήκη πυρομαχικών. Τελικώς, το μνημείο έγινε αντικείμενο προσοχής για Ευρωπαίους αρχαιοκάπηλους, που έψαχναν για κειμήλια. Αλλά, η ομάδα του Έλγιν ξεπέρασε κάθε όριο.
Από το 1800 και για τρία χρόνια, αφαίρεσαν ζωφόρους και γλυπτά, προκαλώντας σοβαρές ζημιές στο μνημείο. Ο Λόρδος Βύρων, ο οποίος περιηγήθηκε στον Παρθενώνα εκείνη την εποχή, τρομοκρατήθηκε και συνέθεσε το ποίημα «Η κατάρα της Μινέρβα», καταδικάζοντας τον βανδαλισμό του Έλγιν.
Η Μαίρη ήταν ενθουσιασμένη και είχε πείσει καπετάνιους να γεμίσουν τα αμπάρια τους με κιβώτια για να τα πάρουν πίσω στην Αγγλία. «Πόσο πάλεψα για να τα καταφέρω όλα αυτά, με αγαπάς περισσότερο γι’ αυτό, Έλγιν;» έγραφε στον σύζυγό της στις επιστολές της.
Χρειάστηκαν χρόνια για να φτάσουν τα μάρμαρα στη Βρετανία. Ο Μπρους Κλαρκ, συγγραφέας του βιβλίου “Athens: City of Wisdom”, υποστηρίζει στις σελίδες του περιοδικού Smithsonian ότι ο Έλγιν δεν ήταν μόνος του στην αρχαιοκαπηλική μανία, αλλά «περιβαλλόταν από ανθρώπους των οποίων ο ζήλος για την απομάκρυνση των ελληνικών αρχαιοτήτων ξεπερνούσε τον δικό του. Σε αυτούς περιλαμβάνονταν και οι πάμπλουτοι πεθεροί του, τα χρήματα των οποίων κατέστησαν τελικά δυνατή την επιχείρηση».
Καθώς επέστρεφαν στη Βρετανία, το ζευγάρι ταξίδεψε μέσω Γαλλίας, όταν ξέσπασε νέος πόλεμος και ο λόρδος αναγκάστηκε να εκτίσει μία ποινή φυλάκισης στο σπίτι τους. Στο Παρίσι, πέθανε το τέταρτο παιδί τους, ενώ η Μαίρη ήταν έγκυος στο πέμπτο. Το ζευγάρι έπεισε τον Ναπολέοντα να της επιτρέψει να επιστρέψει στο Λονδίνο, τον Οκτώβριο του 1805. Περίπου έναν χρόνο αργότερα, ακολούθησε και εκείνος. Αλλά βρήκε μία πολύ διαφορετική σύζυγο.
Στη βιογραφία της αναφέρεται ότι η γέννηση του τελευταίου παιδιού του ζευγαριού ήταν μια βαθιά τραυματική εμπειρία για την κόμισσα, ενώ οι γιατροί τής συνέστησαν να απέχει από κάθε ερωτική πράξη για αρκετό διάστημα. Εκείνη παρακαλούσε τον σύζυγό της για λίγη προσοχή και του έγραφε: «Είμαι εξαντλημένη και θα προτιμούσα να κλειστώ σε μοναστήρι για μια ζωή».
Και η υγεία του Έλγιν, όμως, ήταν σε κακή κατάσταση. Έπασχε από άσθμα, σύφιλη και είχε χάσει το μεγαλύτερο μέρος της μύτης του από την ασθένεια και τις διάφορες αλλόκοτες θεραπείες, κάτι που τον είχε αφήσει «τερατωδώς παραμορφωμένο».
Την περίοδο που πέρασαν χώρια, ένας στενός οικογενειακός φίλος άρχισε να φλερτάρει τη Μαίρη και εκείνη ανταποκρίθηκε. Όταν επέστρεψε ο σύζυγός της στο Λονδίνο, ανακάλυψε την παράνομη σχέση τους.
«Κυριευμένος από οργή και ζήλια, ο Έλγιν αποφάσισε ότι αν εκείνη δεν έκανε άλλα παιδιά μαζί του και επέτρεπε σε άλλον άνδρα να την αγαπήσει, θα χώριζε» αναφέρει ιστορικό βιβλίο.
Παρότι έζησαν στις αρχές του 1800 και ήταν άτομα συγκεκριμένου κύρους, ο Έλγιν οργισμένος καθώς ήταν, προτίμησε το διαζύγιό τους να πάρει διαστάσεις. Έτσι, στον Τύπο της εποχής φιλοξενούνταν συχνά μαρτυρίες από τα μέλη του προσωπικού του σπιτιού τους, που αφηγούνταν προσωπικές λεπτομέρειες.
Ο λόρδος κέρδισε την υπόθεση του διαζυγίου, αλλά έχασε τα χρήματα της πρώην συζύγου του. Η Μαίρη, πάλι, έχασε κάθε δικαίωμα στα τέσσερα παιδιά τους, με τα οποία δεν είχε καμία επικοινωνία για δεκαετίες. Παντρεύτηκε τον σύντροφό της και έζησαν μία ευτυχισμένη ζωή μέχρι τα βαθιά γεράματα.
Ο Έλγιν, από την άλλη, μετά το διαζύγιο, παντρεύτηκε ξανά στις 21 Σεπτεμβρίου 1810 την Ελισάβετ, με την οποία απέκτησαν 7 παιδιά! Πέθανε στις 4 Νοεμβρίου 1841, σε ηλικία 75 ετών στο Παρίσι
